Yr wythnos diwethaf, roedd gorfodi gwarantau mynediad i osod mesuryddion rhagdalu yn llygad y cyhoedd. Yr hyn sy’n peri dryswch yw nad yw’n ofynnol i’r cwmnïau sy’n gwneud y gwaith hwn ddefnyddio Swyddogion Gorfodi achrededig, ac nid ydynt ar hyn o bryd o dan arolygiaeth y Bwrdd Ymddygiad Gorfodi. Fodd bynnag, nid yw’r gwahaniaeth hwn yn glir i aelodau’r cyhoedd, nac i lawer o gredydwyr yn ôl pob tebyg, ac felly unwaith eto mae lefel y pryder ynghylch gorfodi’n ehangach, gan gynnwys gorfodi dyled o dan y Ddeddf Cymryd Rheolaeth ar Nwyddau, yn uwch. Mae heriau parhaus yr argyfwng costau byw yn golygu bod mwy o bobl hefyd yn dod i gysylltiad â gorfodi dyledion, sy’n cael ei wneud gan Swyddogion Gorfodi (a elwid yn feilïaid yn flaenorol), felly mae’r ffocws ar y sector ond yn debygol o gynyddu yn y misoedd i ddod.
Y risg i’r rheini yn y diwydiant gorfodi dyledion yw nad yw’r gwaith pwysig ac anodd y maent yn ei wneud yn cael ei werthfawrogi. Mae Swyddogion Gorfodi yn gyfrifol am adennill hanner biliwn o bunnoedd sy'n ddyledus i gyrff cyhoeddus, busnesau bach ac unigolion bob blwyddyn. Pan fo £5 biliwn o daliadau’r dreth gyngor yn ddyledus, yna mae’n amlwg bod rôl i gasglu dyledion yn deg ac yn effeithiol, er mwyn sicrhau bod gwasanaethau lleol yn cael eu hariannu’n briodol. Ond gyda nifer cynyddol o deuluoedd ac unigolion yn wynebu problemau dyled daw cyfrifoldeb i drin pobl yn deg ac i edrych allan am y bregus. Ein ymchwil diweddar yn dangos bod 36% o deuluoedd â phlant yn poeni am fynd i ddyled ddifrifol yn y 6 mis nesaf.
Lluniwyd yr ECB drwy gydnabod y ddwy elfen hyn – pwysigrwydd adennill dyledion yn effeithiol ac yn foesegol ochr yn ochr ag ymrwymiad i sicrhau bod pawb sy’n profi gorfodaeth dyled yn cael eu trin yn deg. Dyna pam y cefnogwyd creu’r ECB drwy fenter ar y cyd rhwng y diwydiant gorfodi dyledion ac elusennau cyngor ar ddyledion mawr. Cytunwyd ar y cyd i greu corff annibynnol i ysgogi a chynnal safonau yn y sector ac i sicrhau bod y niferoedd cynyddol o bobl sy’n destun camau gorfodi i gyd yn cael eu trin yn deg.
Nid y cyhoedd yn unig sydd â mwy o ymwybyddiaeth o’r diwydiant gorfodi. Bydd y cyfryngau, yn gwbl briodol, yn parhau i graffu ar y sector a’i ddal yn atebol am ei ‘afalau drwg’ ar eu tudalennau blaen. Mae'r Llywodraeth hefyd yn gwylio. Er bod y Weinyddiaeth Gyfiawnder wedi datgan yn wreiddiol y byddai gan yr ECB ddwy flynedd i sefydlu ei hun a’i sail dystiolaeth cyn adolygu a ddylai gael ei gosod ar sail statudol, nododd yn ddiweddar y gallai’r amserlen hon gael ei dwyn ymlaen ‘os oes angen’.
Yn y cyfamser, bydd yr ECB yn sefydlu goruchwyliaeth gadarn o’r diwydiant gorfodi ac yn ceisio codi safonau lle bo angen – gan gasglu sylfaen dystiolaeth ynghylch maint unrhyw broblemau a all fodoli, gosod safonau newydd clir ar gyfer y sector, a cheisio gosod gosod dulliau effeithiol o'u gorfodi. Mae’n waith brys a hanfodol y byddwn yn ei wneud ar y cyd â’r sectorau gorfodi a chyngor ar ddyledion a oedd yn allweddol i’n ffurfiant.
Yn ysbryd cydweithredu, mae arnom hefyd angen i gredydwyr gymryd camau i sicrhau eu bod ond yn defnyddio busnesau gorfodi cyfrifol sydd wedi'u hachredu gan yr ECB ac sy'n cydymffurfio â'r safonau a osodwn. Rwyf wedi bod yn falch iawn bod Lowell, prynwr dyled mwyaf y DU a Overdales Solicitors, defnyddiwr unigol mwyaf gorfodi’r uchel lys a Beilïaid y Llys Sirol, wedi cytuno i wneud goruchwyliaeth yr ECB yn ofyniad ar gyfer eu darparwyr gwasanaethau gorfodi. Mae’n hen bryd i Awdurdodau Lleol a chwmnïau cyfleustodau wneud yr un ymrwymiad.
Rwy’n falch bod mwyafrif llethol y sector gorfodi yn cefnogi ein gwaith. Mae ein ‘cyllid sbarduno’ cychwynnol gan y sector wedi ein galluogi i sefydlu’r sefydliad ac yn yr ychydig wythnosau nesaf byddwn yn ceisio sicrhau ein hardoll gyntaf gan y diwydiant i gefnogi ein gwaith dros y flwyddyn i ddod.
Rydym wedi cael ychydig fisoedd cyntaf prysur. Rydym wedi cryfhau ein hannibyniaeth gyda phenodiad pedwar aelodau bwrdd. Rydym wedi cynnal rhywfaint o ymchwil cychwynnol. Rydym wedi lansio’r sefydliad yn swyddogol yng Nghaerdydd a San Steffan. Ac rydym wedi penodi ein Prif Swyddog Gweithredol cyntaf, Chris Nichols, a fydd yn ymuno â ni ym mis Mawrth.
Mae wedi bod yn fraint clywed gan bobl sy’n profi gorfodi yn ogystal â’r rhai sydd ar reng flaen y diwydiant gorfodi a’r sector cyngor ar ddyledion dros y misoedd diwethaf, i gael dealltwriaeth ddyfnach o’r problemau y mae pobl yn eu hwynebu yng nghyd-destun cost - argyfwng byw.
Bydd y profiadau a’r sgyrsiau hyn yn llywio ein gwaith o’n blaenau wrth inni sefydlu’r fframwaith goruchwylio a’r safonau a’r prosesau cysylltiedig sydd eu hangen ar y sector gorfodi. Rydym wedi ymrwymo i fwrw ymlaen â hyn yn dryloyw, fel y gall pawb weld yr hyn yr ydym yn ymdrechu i’w gyflawni. Un o’r pethau y mae pobl wedi dweud wrthym dros y misoedd diwethaf yw y byddent yn hoffi clywed mwy gennym yn uniongyrchol am ein gwaith a’n cynlluniau – felly fel rhan o fynd i’r afael â’r archwaeth honno byddaf yn cynhyrchu mwy o’r blogiau hyn.
Bydd llawer o lygaid yn parhau ar y sector gorfodi a bydd y Bwrdd Ymddygiad Gorfodi yn parhau i ganolbwyntio’n ddi-ildio ar ein cenhadaeth – sicrhau bod pawb sy’n profi gorfodaeth yn cael eu trin yn deg.